"De tijd is rijp om te praten over de donkere kanten van ons werk"

Met ‘The dark side’ schreef professor Peggy De Prins (Antwerp Management School) een boek over de zaken waarover wordt gezwegen op de werkvloer. Ze ziet deze donkere kanten terugkeren op elk type werkvloer en waarschuwt voor een onrealistische kijk op de zaak. Eerder dan te denken aan een ideale wereld zonder dark sides, investeren we onze energie beter in de vraag hoe we ermee omgaan. Dat neemt niet weg dat we ook de bright sides mogen vieren.

Matthias Van Milders
16 oktober 2023

Deel dit artikel
LinkedIn Facebook Twitter
Waarom verdienen dark sides net nu onze aandacht?

“Op de werkvloer blijven veel frustraties onder de radar, zo ontdekte ik tijdens een onderzoek naar de employee silence, de zaken waarover werknemers zwijgen. Ik denk dat het daarom goed is dat we breder denken over de donkere kanten van de job en de werkvloer. Anders blijven de dark sides sudderen en kunnen ze leiden tot burn-out, uitval of eindeloos jobhoppen op zoek naar de ideale situatie. De tijdsgeest lijkt me ook rijp om de dark sides te benoemen. Je had de #MeToo-beweging, maar er zijn ook concepten als quiet quitting en quiet firing. Of neem toxisch leiderschap. Tien jaar geleden werd daar niet over gesproken, nu wel.”

“Management- en zelfontwikkelingsboeken doen ons geloven dat we allemaal die ideale job moeten nastreven. Het verhaal over de dark sides kan een tegengewicht bieden aan een té geromantiseerd beeld van werk. Dat zie je ook in andere domeinen, zoals in de mode. Bepaalde merken gaan adverteren met vrouwen die deze kleding effectief kopen, niet alleen met modellen met maat 36. Ook in ons denken over personeelsmanagement en over werk moeten we de alledaagsheid kunnen benadrukken. Streven naar het ideaalbeeld leidt enkel tot frustraties. Laten we de dark sides dus maar benoemen en normaliseren. Dat maakt ons veel gelukkiger.”

Welke soorten dark sides zie jij terugkeren op de werkvloer?

“Aan de ene kant heb je de klassieke dark sides, de classics: te veel controle en hiërarchie, een werkvloer die mensen klein houdt, het gouden kooi-gevoel. Dat is typisch voor de klassieke werkvloer in een top-downstructuur. De situatie raakt gepolariseerd, frustraties bij werknemers en leidinggevenden versterken elkaar. En aan de andere kant zijn er de organisaties met een veel plattere structuur. Het risico bestaat dat niemand nog het einddoel ziet, dat er onvoldoende gemeenschappelijk verhaal is. Als we leiderschap onttrekken uit de hiërarchie zonder dat duidelijk is wie verantwoordelijk is, dan neemt niemand dat leiderschap nog op. Zo krijg je verwaarloosde organisaties. De lijm lost op met nieuwe risico's op burn-out, uitval of exit.”

Hoe kunnen werkgevers en werknemers zorgen voor een open feedbackcultuur die toch niet doorschiet?

“Ik pleit heel sterk voor meer dialoog. Maar dat we over alles en nog wat rond te tafel moeten zitten, is een nieuwe dark side. Je loopt het risico op een soort opbodcultuur van klachten. Heel belangrijk is dan de juiste balans te zoeken en psychologische veiligheid te bieden. Benoem ook wat goed gaat, de bright sides. Het is een subtiel evenwicht dat heel wat people managementkwaliteit vergt in een team. Bepaalde oorzaken van dark sides liggen buiten het werk en zelfs buiten onze actieradius. Dat kan je best gewoon aanvaarden.”

Je pleit voor een vernieuwd realisme, waarbij een job niet té rooskleurig wordt voorgesteld. Zit in de fixatie op werkgeluk ook een dark side?

“Natuurlijk mag je successen vieren, je mag de bron van werkgeluk wel eens benoemen. Maar de fixatie op werkgeluk vandaag vind ik onhandig. Het is een heel beladen term. Ik zie heel vaak dat vooral jongere mensen te snel teleurgesteld zijn of zichzelf te weinig tijd geven om echt te landen in een job. Het is essentieel om jezelf tijd te geven, de donkere kanten te ervaren en toe te laten. In boeken lees je niet hoe je op jouw unieke werkvloer omgaat met de schurende kanten en hoe je daarin moet groeien. Duurzaam people management begeleidt starters daarin om vroegtijdige exit of jobhopping te voorkomen.”

Uitvoerende en kort geschoolde profielen zullen vaker zwijgen, vaker employee silence vertonen, zo stelde je vast. Is de feedbackcultuur niet te veel weggelegd voor een happy few?

“Dat type werkvloer vraagt extra aandacht, met mogelijk een belangrijke rol voor de vakbonden. Via vertegenwoordiging kunnen ze mensen een stem geven. In die context is er vaak meer sociale afstand tot de leidinggevende en dat remt de openheid af. Als leidinggevende moet je je daarvan bewust zijn, meedenken in de leefwereld van de mensen om zo een informele dialoog te voeren.”

Kan het lerend netwerk Baanbrekende Werkgever helpen om met dark sides aan de slag te gaan?

“We willen met Baanbrekende Werkgever een omgeving creëren waarin de bright sides benoemd worden, maar zonder te vervallen in overdreven opgesmukte verhalen. We proberen ook de dark sides aan bod te laten komen. Dat zorgt voor herkenbaarheid en geruststelling, want ook anderen worstelen ermee. Nog meer dan vroeger hebben we nood om de oogkleppen af te werpen, buiten onze eigen context te treden en ons te laten inspireren door de oplossingen van anderen. De wereld verandert nog voortdurend, dus moeten we constant op zoek gaan naar nieuwe ideeën en oplossingen. Dat proces stopt nooit.”

Wil je..

…zelf aan de slag gaan met de dark sides binnen jouw organisatie?
…deel uitmaken van ons lerend netwerk waarin 70 organisaties uitdagingen en best practices met elkaar uitwisselen?
… jouw organisatie verder ontwikkelen en positioneren als duurzame en mensgerichte werkgever?

Neem dan deel aan de vierde editie van ons certificatietraject Baanbrekende Werkgever.

Schrijf je hier in voor een infosessie